Крохкі квет літаратуры

Калі дзеці — кветкі жыцця, то дзіцячую літаратуру справядліва было б лічыць кветам прыгожага пісьменства. Але ў тым і справа, што менавіта «было б». Ці заўсёды пісьменнік ставіцца з належнай сур’ёзнасцю да твора, адрасаванага маленькаму чытачу? Ці заўсёды выдавецтва разумее значнасць ілюстрацыі ў кнізе для дзяцей — ілюстрацыі адэкватнай, яркай, густоўнай? І з якімі крытэрыямі падыходзіць крытык да ацэнкі твора, які знешне нібыта просты, але… Пытанні, і зноў пытанні. Насамарэч, іх сабралася больш, чым можна сабе ўявіць, і адзін на іх, вядома ж, не адкажаш.

Не знойдзеш адказы і сабраўшы прадстаўнічую калегію — але мы, прынамсі, паспрабавалі. За «круглым сталом» сабраліся людзі, якія прадстаўляюць адразу некалькі бакоў. Так, Уладзімір Мазго — дзіцячы пісьменнік, які да ўсяго ўзначальвае секцыю дзіцячай літаратуры Саюза пісьменнікаў Беларусі. Не менш вядомы аўтар Генадзь Аўласенка — ён жа галоўны рэдактар «Бярозкі», часопіса для падлеткаў. Яна Явіч выступае ў ролі аўтара-сумяшчальніка: раней вядомая як паэтэса, яна таксама звярнулася да дзіцячай літаратуры. І Алеся Лапіцкая, якую чытач ведае як крытыка, мае ў гэтай гутарцы асабісты інтарэс: яна штодзень сутыкаецца з выбарам літаратуры для сваіх дзяцей.

Вядзе «круглы стол» Наста Грышчук.

Н. Грышчук: Калі вы пачынаеце працу над новым творам, ці ўяўляеце сабе мэтавую аўдыторыю? Зразумела, што гэта дзіця, — але ці вызначаеце вы яго ўзрост, ці думаеце, што зацікавіць чытача?.. Ці, быць можа, вы пішаце для свайго «ўнутранага дзіцяці»? Чаму я ўвогуле звяртаюся да гэтага пытання: вельмі часта можна ўбачыць кнігу (перадусім гэта датычыць вершаў), напісаную нібы і для дзіця, але наўрад ці якраз яму гэты тэкст будзе напраўду цікавы. Прыкладам, у тысячны раз апісаны летні пейзаж…

Г. Аўласенка: Наўрад ці дзіцячы аўтар сядае за стол з думкай: «Так, пішу верш для пяцігадовага хлопчыка…» Тут ужо як атрымаецца. І па канчатковым тэксце можна меркаваць, што вось гэта, прыкладам, для навучэнцаў малодшых класаў…

Я. Явіч: Згодная. Пісьменнік перш за ўсё глядзіць на тое, які вымалёўваецца вобраз, якім паўстае герой, якімі рысамі ён будзе валодаць, як паставіцца да іншых персанажаў. А мэтавая аўдыторыя вызначаецца, калі кніга «на выхадзе».

Н. Грышчук: Выпрабоўваеце толькі што напісаны твор на сваіх дзецях, унуках, пляменніках?.. Увогуле, цікавіцеся непасрэднай, жывой рэакцыяй на твор яшчэ да яго друку?

Г. Аўласенка: Калі дачка яшчэ хадзіла ў школу, яна актыўна крытыкавала мае творы. І слушна. Часта пад яе крытыкай я штосьці змяняў. А цяпер дзеці выраслі, унукі яшчэ маленькія — так што няма на кім «выпрабоўваць».

У. Мазго: Мой сын быў суаўтарам маіх твораў. Скажам, летам ён адпачываў у бабулі ў вёсцы, а потым распавёў: «Тата, ведаеш, у бабулі такі круты певень жыве… — не пускаў на падворак ні паштальёна, ні суседак. Так са слоў сына я напісаў казку «Круты певень». Ці такі прыклад суаўтарства з дзецьмі. Суседскі хлопчык неяк раз паведаміў мне: «Дзядзя Валодзя, а вы ведаеце, што ў Мінску ёсць непісьменны турнікет?..» — «Чаму, — цікаўлюся, — непісьменны?» «А тата паднёс праязны, а ён паказавае «не чытае, не чытае, не чытае». Гэтая гісторыя стала вершыкам «Непісьменны турнікет».

Гэта я да чаго. Дзіцячы твор — калі ты на свет глядзіш вачыма дзіцяці.

Г. Аўласенка: Думаецца, любы добры пісьменнік можа пісаць для дзяцей. Узяць таго ж Ясеніна, які нават раўнаваў па-свойму Маякоўскага: таго дзеці чытаюць, а яго — не. Ясенін напісаў некалькі дзіцячых вершаў, даволі-такі пасрэднага ўзроўню… У той жа час Маякоўскага нельга параўнаць з Маршаком, Міхалковым.

А. Лапіцкая: Крытыка заўжды цікавіць, як самі пісьменнікі вызначаюць узровень дзіцячага твора. Бо калі з «дарослым» тэкстам працуюць літаратуразнаўчыя катэгорыі, то дзіцячая літаратура — справа крыху іншая, і нават больш складаная: наўрад ці знойдуцца хоць бы два крытыкі, якія сыдуцца ў вызначэнні добрага дзіцячага верша.

Г. Аўласенка: У мяне адзін крытэрый: падабаецца / не падабаецца.

У. Мазго: Калі сын быў малы, я «выпрабоўваў» верш на ім. Цяпер жа «выпрабоўваю» на цэлай дзіцячай аўдыторыі. Дзеці сапраўды самыя шчырыя, яны не зманяць: падабаецца — значыць, сапраўды добра, не — значыць, не. І сачыць за іх рэакцыяй заўжды цікава. Іншым разам верш, які ты сам лічыш творчай удачай, успрымаецца холадна. А пасля вершыка, здавалася б, нічым не прыкметнага, загараюцца вочкі, дзеці ўсміхаюцца.

Н. Грышчук: Дарэчы, пра ўспрыманне. Пераважная частка вашай аўдыторыі рускамоўная. А творы пішуцца па-беларуску. Не здараецца непаразуменняў?..

У. Мазго: Я стараюся пісаць мага прасцей, але незалежна ад таго, напісаны твор па-руску ці па-беларуску, — калі напісана хораша і шчыра, дзіця ўсё зразумее.

Г. Аўласенка: Яшчэ варта зазначыць, што дзіцячая аўдыторыя розная, як і дарослая. Нельга сказаць: усім дзецям павінна падабацца менавіта вось гэта. Як адным дарослым даспадобы Стругацкія, а іншым — Данцова. Што ж зрабіць. З розных дзяцей вырастаюць розныя дарослыя.

Я. Явіч: Але ўжо калі ім не спадабаецца, яны хлусіць не стануць. Скажуць проста ў вочы.

А. Лапіцкая: Значыцца, такі ў вас крытэрый. А што калі вы прачыталі верш на сустрэчы з чытачом, а верш не пайшоў? Вы яго ўсё роўна надрукуеце?

Г. Аўласенка: Я гляджу, ці зачапіла мяне самога. Цяпер збольшага ўвогуле прозу пішу, а раней адкладаў верш дні на два, а потым чытаў як нешта чужое. Таму што цалкам давярацца аўдыторыі нельга. Можа, дзеці прыйшлі на сустрэчу пасля шасці ўрокаў?.. І як быць з прозай? Не станеш жа чытаць уголас цэлую аповесць. Тут найлепшы варыянт, канечне, калі ты прыходзіш, а дзеці твой твор чыталі. Але такое рэдка бывае.

Я. Явіч: Чаму ж, я чытаю ўрыўкі са сваіх казак. І гэта, на мой погляд, найлепшая лакмусавая паперка. Выбіраеш фрагмент, самы цікавы, як табе здаецца, — і дзіця рэагуе, пачынае выказвацца.

У. Мазго: Яшчэ цікавы падыход, калі дзіця ўспрымае літаратуру не праз чытанне, а праз тэатр. Напрыклад, «батлеечным» спосабам. Ці праз песню.

Я. Явіч: Яшчэ важна дзяцей інтанацыйна зацікавіць. Як твор падасі — так яго і ўспрымуць.

Г. Аўласенка: Зноў-такі, у залежнасці ад тваіх акцёрскіх здольнасцей. У мяне іх няма. І што рабіць?.. Увогуле, ёсць людзі, якія на слых не ўспрымаюць інфармацыю. Я і сам такі. Мне трэба чытаць.

Я. Явіч: Я да таго, што, калі ты выходзіш, дзеці бачаць, хто перад імі. У іх вельмі тонкая душэўная арганізацыя. Не думайце, што яны такія ўсе спрэс камп’ютарызаваныя, не. Сучаснаму дзіцяці абы-што не падсунеш. У творы, асабліва дзіцячым, павінен быць нейкі экшн, дзеянне. Яно захопіць — так ці інакш.

Г. Аўласенка: Мы гаворым пра малодшую дзіцячую аўдыторыю. А падлеткі — гэта ўвогуле асобны чытач. Для іх пісаць найцяжэй.

У. Мазго: У нас, трэба сказаць, дэфіцыт падлеткавай літаратуры. Адзначаюць гэта і бібліятэкары.

Г. Аўласенка: Вельмі добрую аповесць для падлеткаў — «Прынцэса» — напісаў Алег Ждан. Нядаўна мы скончылі яе публікацыю ў «Бярозцы».

Н. Грышчук: Вы мяркуеце, што аўтары не хочуць браць на сябе дадатковую адказнасць, страшацца падлеткавай аўдыторыі — ці проста працы больш?..

Г. Аўласенка: Нават і не гэта — проста не ўсе могуць так пісаць. Трэба адчуваць сябе падлеткам. Парадокс, але дзіцем адчуць сябе лягчэй, чым падлеткам.

А. Лапіцкая: Тут і я б хацела падзяліцца ўражаннямі. Вось, напрыклад, чытаеш Валерыя Гапеева. Ён даволі вядомы аўтар, які піша ў тым ліку для падлеткаў… Але трэба помніць пра тое, што дзеці па-рознаму развіваюцца. І часам аўтар уяўляе свайго чытача-падлетка нейкім менш развітым, чым ён ёсць насамрэч, менш дасведчаным у сучасных пытаннях, вельмі простым; гэтага падлетка трэба выхоўваць, яму трэба нагадваць пра рэчы, пра якія таму кажуць яшчэ з часоў літаратуры для малодшых школьнікаў. Але ж насамрэч падлеткавая літаратура складанейшая, і пісаць трэба па-сучаснаму, для сучаснага падлетка. А падлетак сёння і дваццаць гадоў таму… Гэта зусім розныя людзі.

Г. Аўласенка: Падлетак — шырокае паняцце. 13 гадоў — падлетак, і 16 гадоў — падлетак.

Яна Явіч: У Дастаеўскага падлетку быў 21 год.

А. Лапіцкая: Магчыма, варта арыентавацца на чытацкія рэйтынгі. Прыкладам, падчас маёй практыкі ў школе адзінаццацікласнікі чыталі «Над прорвай у жыце». Патрэбныя не проста павучальныя гісторыі, а нешта больш складанае.

Я. Явіч: Мне згадваецца адна аўтарка з «Бярозкі» — Ксенія Шталенкова. Вось у яе было якраз нешта для падлеткаў.

Н. Грышчук: Вы маеце на ўвазе «Па той бок люстэрка».

Я. Явіч: Так. Вельмі якасны твор.

Н. Грышчук: Калі цяжка вызначыцца нават з паняццем «падлетак», то як вы ўяўляеце самую падлеткавую літаратуру?

Г. Аўласенка: «Над прорвай у жыце» — класічны прыклад.

Н. Грышчук: Адчай і бунт?..

А. Лапіцкая: Аўтары ўяўляюць свайго чытача такім памяркоўным і спакойным… Быць можа, трошку радыкалізму ў творах і не хапае.

Н. Грышчук: Альбо яркага героя.

А. Лапіцкая: Так, але яркага героя трэба сканструяваць — для падлетка, які ёсць цяпер. Бо нават калі чытаеш Людмілу Рублеўскую, разумееш, што гэта не сучасны падлетак. Магчыма, аўтарка піша пра саму сябе, якой была калісьці.

Я. Явіч: Для мяне класічны падлеткавы герой — гэта Дзінка Валянціны Асеевай.

Г. Аўласенка: Цяпер шмат кепскага гавораць пра «Гары Потэра», маўляў, яго проста раскруцілі і г. д. Але заслуга яго ў тым, што многія падлеткі, якія да таго ўвогуле кнігу ў рукі не бралі (за выключэннем абавязковай школьнай праграмы), сталі чытаць. Гэта стала модна. Многія з іх зразумелі таксама, што чытаць не толькі модна, але прыемна і цікава.

А. Лапіцкая: У «Гары Потэры» пануе атмасфера ўніверсітэта: навучанне, здача іспытаў, хай сабе ў чароўнай форме… Так уздымаецца значнасць адукацыі, павышаецца прэстыж навучальных устаноў. І калі раней нехта саромеўся шмат вучыць, быць «батанікам», то пасля «Гары Потэра» ён мог ганарыцца сваёй цікавасцю да навукі.

У. Мазго: У свой час існавала спецыялізаванае выдавецтва «Юнацтва», якое выпускала серыю «Бібліятэка прыгод і фантастыкі». Яна карысталася вялікім попытам. У тых творах былі і сапраўдныя героі, і дзеянне, якое не дазваляла адарвацца ад кнігі. Я і сам зачытваўся прыгодамі мараходаў…

Г. Аўласенка: Але варта памятаць, што гэта была іншая эпоха. У нас быў кніжны голад. Я і сам хапаў любую кнігу з пазнакай «фантастыка». Гэта зараз я ведаю, што яна, як і любая літаратура, бывае добрая і дрэнная.

У. Мазго: Я пра тое, што, пэўна, падлеткі ўжо не так любяць казкі.

А. Лапіцкая: Мне, напрыклад, хапае такіх беларускіх кніг — але ў тым і справа, што напісаныя яны ў 1960 — 80-хх. І вельмі шкада, што ў бібліятэках такія выданні не так часта сустрэнеш, а перавыдаваць іх ніхто не збіраецца. А можна было б выдаць у лічбавай версіі. Ці такі падыход: існуе лічбавая версія кнігі, а раздрукоўваюць яе па патрабаванні чытача. Неяк раз я знайшла ў перакладзе Караткевіча аповесць адной славацкай пісьменніцы, сапраўды цікавы твор, да ўсяго — пазнавальны караткевічаўскі стыль. Але калі ў Нацыянальнай бібліятэцы ты гэты тэкст знойдзеш, то недзе яшчэ — наўрад… Хацелася б, каб гэтая праблема паступова вырашалася.

У. Мазго: Дарэчы, пра Караткевіча. Добра памятаю, як у падлеткавым узросце зачытваўся яго «Чазеніяй» і «Вокам тайфуна».

Н. Грышчук: Большасць сённяшніх беларускамоўных вырасла з Караткевіча.

Г. Аўласенка: Вось яшчэ класічная аповесць для падлеткаў — «Палескія рабінзоны».

У. Мазго: Ёсць яшчэ і новыя «Рабінзоны…».

Г. Аўласенка: Пра іх лепш не будзем.

Н. Грышчук: Дарэчы, як вы ставіцеся да працягаў, перастварэнняў літаратурнай класікі?

Г. Аўласенка: Ёсць паняцце «рэмейк». І ёсць паняцце «плагіят». І часта іх бывае цяжка размежаваць. Лепш пісаць свае творы. Я да так званых працягаў стаўлюся адмоўна.

Я. Явіч: І яшчэ бывае якасны рэмейк і якасны плагіят. Тады дакладна адно ад другога не адрозніш.

А. Лапіцкая: Неяк раз падчас гутаркі з галоўным рэдактарам выдавецтва «Мастацкая літаратура» размова зайшла пра «Падарожжа Нільса з гусямі». Мы бачым гэты твор ужо з вытрымкамі, бо ў арыгінале вельмі шмат геаграфічных ды іншых звестак пра Швецыю. А так тэкст адаптуецца для замежнага чытача. І мне здаецца, што ў многіх нашых класічных творах пэўныя фрагменты можна б было скарачаць, прыкладам, апісанні колішняй сацыяльна-палітычнай сітуацыі. Іх хочацца проста выкрасліць — і, думаецца, самі аўтары былі б не супраць. Але для Віктара Шніпа гэты падыход абсалютна непрымальны. А як вы лічыце?

Г. Аўласенка: У арыгінальным «Падарожжы Гулівера» процьма такога, чаго дзецям наогул бачыць нельга!..

Я. Явіч: А казкі Шарля Перо ў арыгінале?.. Ад іх дзецям будуць жахі сніцца.

Г. Аўласенка: Дарэчы, дзеці любяць жахі.

А. Лапіцкая: Так, магчыма, сучасныя дзеці былі б у большым захапленні якраз ад крывавага Шарля Перо… Але іншая справа, што гэтыя тэксты былі не зусім для дзяцей. Яны пісаліся ў той час, калі казкі мелі папулярнасць у дарослай аўдыторыі.

У. Мазго: І ўсё ж казка мусіць быць добрая і спагадлівая. Бо залішняя жорсткасць непажаданая. Вядома, у жыцці бывае рознае, не толькі добрае, але казка мусіць выхоўваць у чалавеку лепшае. Цяпер не хапае работы з аўтарамі, не хапае конкурсаў. Чаму з’яўляліся такія цікавыя кніжкі? Таму што стымул быў. Адгукаліся і пісьменнікі, і тыя, хто толькі адчуў у сабе творчыя здольнасці. І журы не ведала, хто ёсць хто, тэксты ішлі за нумарамі. Мы ведалі канкурсантаў не ў твар, а ў твор.

Я. Явіч: Дарэчы, пра цікавы твор. Абавязкова трэба, каб у ім прысутнічаў фальклорны кампанент, песеннасць, казачнасць. А то сёння, прабачце, лепшыя фальклорныя героі — гэта Чалавек-Павук і Бэтмэн.

Н. Грышчук: Няварта гэтых герояў успрымаць адно як прадукт маскульту і спрошчанай свядомасці. Яны і ёсць новая міфалогія.

Г. Аўласенка: Вось гэтае пытанне мы яшчэ не закраналі. Коміксы — яны патрэбныя?

А. Лапіцкая: Гэта добрая форма прэзентацыі твора.

Я. Явіч: Альбо калі ты чытаеш твор, а потым спыняешся і пытаешся ў дзяцей, які можа быць фінал.

Г. Аўласенка: Але гэта ўжо гульня. Яна да мастацкай літаратуры ніякага дачынення не мае.

Я. Явіч: Прэзентацыя кнігі ў дзіячай аўдыторыі мусіць утрымліваць элемент гульні.

Г. Аўласенка: Павінен быць выхаваўчы момант, а не гульня.

Н. Грышчук: Калі ўсё ж вярнуцца да комікса і прыгадаць такі прыклад — «Дзікае паляванне караля Стаха» ў малюнках Адама Глобуса. Як вы думаеце, ці варта паўтараць такі эксперымент?

Г. Аўласенка: Магчыма, толькі тэксты павінны быць больш набліжаныя да арыгінала, а малюнкі — больш дзіцячыя.

У. Мазго: Калі я працаваў у «Вясёлцы», мы змяшчалі на апошняй старонцы вокладкі комікс па казцы беларускага пісьменніка.

А. Лапіцкая: Помніцца, нешта падобнае рабіла «Маладосць», па творах Караткевіча. Але яна змяшчала ўсяго пару малюнкаў на нумар, і ўсё гэта расцягнулася на год… Здаецца, так і не ўбачылі завяршэнне комікса.

Г. Аўласенка: Лепш стварыць асобны комікс, асобны арыгінальны твор менавіта для графічнай падачы, не чапаючы мастацкую літаратуру.

Я. Явіч: Толькі малюнкі мусяць быць якасныя. А то бывае, што тэкст файны, а малюнкі ніякія. І наадварот.

А. Лапіцкая: Гэтае пытанне мы таксама хацелі абмеркаваць. Сучасная кніга ствараецца як пісьменнікам, так і мастаком. Ці заўсёды вы задаволеныя ілюстрацыямі да вашых кніг? Ці можа пісьменнік неяк паўплываць на працу мастака? І што ўвогуле можна сказаць пра тыя кнігі, што выходзяць апошнім часам?.. Бо, прыкладам, вось гэтая кніга (???)вельмі актуальная па змесце — а вось малюнкі вяртаюць нас у савецкі час.

Г. Аўласенка: Мы самі былі маленькія ў савецкі час, таму мне, напрыклад, такія малюнкі больш падабаюцца, чым вось гэта («Нататкі таткі» Андрэя Хадановіча, выдавецтва «Мастацкая літаратура»).

А. Лапіцкая: Так, але ж гэтая кніга для сучасных дзяцей.

Г. Аўласенка: Хіба сучасныя дзеці нейкія іншыя? Ім нешта іншае патрэбна?..

Н. Грышчук: Разумееце, тут (???) ілюстрацыі занадта літаральныя. А ў «Нататках таткі» ёсць месца для фантазіі, мастацкі пачатак.

Яна Явіч: Дзіця спачатку разглядае малюнкі, а ўжо потым бярэцца за тэкст. Мне аздабленне маіх кніг спадабалася вельмі. Яно адаптаванае менавіта для малодшых школьнікаў. У «Нататках таткі» ілюстрацыя нацэленая на падлетка, а тэкст — не.

Н. Грышчук: Але калі заўсёды капіраваць тэкст (ідзе размова пра качаня — малюем качаня), то як развіваць мастацкі густ, фантазію?..

У. Мазго: Мастак і пісьменнік мусяць быць суаўтарамі кнігі. Што да мяне… Быў такі адмоўны прыклад. Некалькі гадоў таму выдаваў кнігу для дзяцей у адным выдавецтве, якое не будзем называць. І дырэктар яго сказала: пойдзем па шляху эканоміі, выдадзім без малюнкаў. Маўляў, так танней. Я разумеў яе — але не як чытач. Бо кніга без малюнка каму патрэбная?.. У маркетынгавым аддзеле мне тлумачылі, што кніга прызначаная для чытання дарослымі дзецям. А потым кніжку не хацелі браць. І ўсё ж збольшага мне шанцавала, вельмі. Мае кнігі афармлялі славутыя майстры — Валерый Славук, Таццяна Беразенская, Рыта Цімохава. Кніга мусіць быць яркая, асабліва — вокладка.

Г. Аўласенка: Але, на жаль, гэта значна павышае кошт выдання.

Н. Грышчук: Мне б хацелася вярнуцца да пытання пра асобны конкурс для аўтараў дзіцячай літаратуры. Спадар Уладзімір, ці не думае секцыя дзіцячай літаратуры СПБ пра яго арганізацыю? Вядома, ёсць намінацыя ў межах Нацыянальнай літаратурнай прэміі — але гэта толькі намінацыя. Патрэбна нешта больш значнае.

У. Мазго: Калі казаць пра Нацыянальную прэмію, то менавіта нашая секцыя рэкамендуе дзіцячыя творы для ўзнагароджвання. Цягам года мы адсочваем новыя кнігі. Часам да нашай думкі прыслухоўваюцца, а часам, чамусьці, не.

Г. Аўласенка: Конкурс можна б было заснаваць — пад эгідай Саюза пісьменнікаў ці гарвыканкама; нехта павінен фінансава яго падтрымліваць. А так — спробы былі, і шмат… Мы абедзвюма рукамі «за», але на гэтую тэму трэба размаўляць не з намі.

А. Лапіцкая: Кажучы пра публікацыю твора, мы засяроджваемся на тым, што трэба менавіта выдаць кнігу. Але сучасныя магчымасці больш шырокія. Можна рэалізаваць процьму электронных праектаў. У «ЛіМе» даволі часта пішуць пра навінкі дзіцячай літаратуры, але пісаць пра нешта падобнае яшчэ не даводзілася.

Г. Аўласенка: А як на мяне, не хапае крытычных водгукаў менавіта на дзіцячую літаратуру. Не толькі рэкламна-паведамляльных, што вось, выйшла такая вось кніга, але менавіта разглядаў, са слушнымі заўвагамі.

А. Лапіцкая: Не хапае яшчэ адной важнай рэчы — рэйтынгаў продажаў дзіцячай літаратуры. Дзіўна: калі пытаешся ў пісьменніка, як прадаецца яго кніга, ён нічога ўцямнага адказаць не можа. Калі б рэйтынгі існавалі, пісьменнікі б ведалі, на што арыентавацца.

Г. Аўласенка: Гэтым усім мусіць займацца той, каго ў нас няма, — літаратурны агент. Пісьменнік толькі піша.

Н. Грышчук: А калі завесці размову пра калег, чыя творчасць вам сімпатычная, і пра творы, што найбольш спадабаліся?..

Я. Явіч: Для мяне такія аўтары — Успенскі і Остэр.

У. Мазго: Гады два ці тры таму ў выдавецтве «Адукацыя і выхаванне» выйшла кніжка «Дзе жыве шчасце» Вольгі Хадкевіч. Цікавая аўтарка. Яна і мастак вельмі цікавы, сама афармляла кнігу. Мы хацелі звязацца з ёю, прыняць у Саюз пісьменнікаў. Але калі пачалі пошукі, аказалася, што яна з’ехала з Беларусі і цяпер знаходзіцца недзе ў Падмаскоўі. Яшчэ адна цікавая аўтарка, якая яшчэ школьніцай друкавалася ў «Вясёлцы», — Яўсенія Сцяпанава. Яе кнігу, што выйшла па-руску, па-англійску і па-беларуску, аздабляў Валерый Славук.

Г. Аўласенка: Вось яшчэ якая адметная з’ява: калі пачыналі мы, то пачыналі з дарослых твораў. У дзіцячую літаратуру сталае пакаленне прыйшло пазней — згадаць тую ж Раісу Баравікову. А цяпер маладыя бяруцца адразу за дзіцячыя творы. Насцярожана да гэтага стаўлюся. Бо для дзяцей трэба пісаць як для дарослых, але яшчэ лепш. І калі пісьменнік яшчэ не прайшоў школу дарослага аўтара…

Н. Грышчук: Дык што ж такое добрая дзіцячая кніга?.. Быць можа, кніга, якая будзе цікавая і даросламу? У якой ёсць падвойнае дно? Добрая дзіцячая кніга застанецца актуальнай для чалавека і тады, калі яму будзе пяць, і калі споўніцца пяцьдзясят.

Я. Явіч: Мне думаецца, добрая дзіцячая кніга тая, у якой дзіця праз героя нечаму вучыцца.

Г. Аўласенка: А якой тады павінна быць беларуская дзіцячая кніга? Больш абапірацца на ўласныя традыцыі, фальклор — ці азірацца на агульнасусветныя кірункі?..

Н. Грышчук: Тут, пэўна, кожны аўтар вырашае для сябе.

http://www.main.lim.by/wp-content/uploads/2015/12/49-2015.pdf